‘नोरी’ ह्वाइखा पोपरि ङाला गिक्खे दृष्टि

प्रसङ्ग

तिनि योथाङमा मिति २०८१ यान्दे २५ गतेला मिरेकुनु ह्वाइखा ब्रिखेन ईश्वर थोकर ङाला दिमरि दोकासि चु ह्वाइखापोपला छ्योइ ‘ङ्हाच्छाला पुस्ताला ब्रिखेन डा. इन्दुल केसीला थोरि डाङ दोन्बान’ बिसि दोन्स्युजि । याङबा डाङ कुरि किन्जि । चुत्ता ह्राङसे डोबा ओम थेरि मुबा ल्हेङमोजुगुदा चिन्तन÷मनन लाबारि उपयुक्त म्हान्जि । चु ङाला जाजाबा लेखला प्रसङ्ग चुनोन हिन्ना ।

छ्योइ–ङोसेबा

चु छ्योइ २०७४ सालरि अजय थोकरसे तेस्युबा थेन चुरि शुषमा मानन्धरला ४ पृष्ठला भूमिकाला गिक्खे अनुच्छेद चुराङबा मुला–

‘ईश्वरला चु ह्वाइखा थे कुल्हुइ नासि अस्पतालरि टिबा दुइला भोगाइ हिन्ना । थेसे तिला म्राङजि, महसुस लाजि, थेदा छिगरि स्युजि । थेराङबा अवस्था, थेरि छाङमाम्हि अझ ल्हाना अवसादग्रस्त ताला, थेरिन ह्वाइखा ब्रिखेनसे ह्राङला दुइदा सिर्जनात्मक स्होमुला । थेनोन डान्बादा छ्योइला लि पिन्मुला । कुल्हुइदा निराश तासि च्यालाआदे । न्हाङगारला रे आशा जागाप ताबा तामुला, चुनोन बिमुला थेला ह्वाइखासे ।’

तासाइ, चुरि ह्वाइखा ब्रिखेन ईश्वर थोकरला लेखकीय समावेश ताबा आम्राङनि । सिरिखुरि ३० पृष्ठला चु छ्योइरि ल्होलोल्होलो क्राछिगला १६ वटा ह्वाइखाजुगु ठासि टिमुला । ह्वाइखाला क्राछिगजुगु खोपोङ, नर्स क्राछिगला गोर ङ्हि ह्वाइखा, मञ्जुल, डाङ, सिस्टर वन्दना पोखरेलतेन प्रे, आथाङबा, डा. प्रदीपमान सिंहतेन प्रे, डान्बा, म्हाङ, मानसिक वार्डग्याम, पिङ्गाई, कुल्हुइ, नरेश शाक्य, डान्बाजुगु थेन सिस्टर नोरी भुजूला थोरि मुला ।

ह्वाइखा ब्रिखेन–ङोसेबा

ह्वाइखा ब्रिखेन ईश्वर थोकरसे दोक्छेबिमा ङ्हाच्छा २०६८ सालरि पिङ्गाई (गजलपोप), २०६९ सालरि प्लिक्सी (ह्वाइखापोप), २०७४ सालरि नोरी (ह्वाइखापोप), २०७५ सालरि वाला सुइटर (डान्बापोप), २०७५ सालरिन सिरिया (ह्वाइखापोप), २०७६ सालरि ल्हुइला गोङमा (डान्बापोप) थेन सन् २०२१ रि लीला (ताङ ह्वाइखापोप) तेसि जिन्स्युबा टिम । प्रसङ्गला ल्हेङमो ईश्वर थोकरसे २०७१ सालरि ‘तामाङ ग्योइकाइ पुरस्कार’ याङसि जिन्स्युमुला ।

विवेचना

ह्वाइखा लोकप्रिय रुपरि स्थापित ग्योइकाइला विधा हिन्ना । ह्वाइखादा खालाइसे विचार थेन भावपक्षदा जोड पिन्बा म्राङमुला । खालाइसेचा कला थेन सौन्दर्य पक्षदा ल्हाना जोड पिन्मुला । आचार्य भरतमूनिला छिगरि ‘ललित पदयुक्त गुढ छिगजो आरेबा, सुबोध रसात्मक रचना पिन्दोला’ सुङस्युमुला । एरिस्टोटल सुङस्युला, ‘ह्वाइखा अनुकरणात्मक कला हिन्ना ओम चु ग्याइग्याम अभिव्यक्त ताला ।’ ह्वाइखाला थोरि– नेपालला बालकृष्ण सम, केदारमान व्यथितह्राङबा ल्होलोल्होलो ग्योइकाइ थुमला व्यक्तित्वजुगुसे ह्राङह्राङला ग्योइरि ह्वाइखाला परिभाषा दोन्स्युबा म्राङमुला । ङादा– पारसमणि प्रधानसे दोन्स्युबा दिला सेमताम ज्याबा छोर्मुला; तिङ नामुला–

ह्वाइखा ब्रिखेन ह्वाइखा दोगाइ
ह्वाइखा ह्वाइखा ब्रिखेन दोगाइ
ओतेबा दुइरि का ह्वाइखा ताला
छिग पोप्सि तिला ताला ?
भाव मुसाका ताला ।

निष्कर्ष

चु छ्योइरि मुबा ह्वाइखाजुगु पारसमणि प्रधानला ओजा ल्हेङमोतेन प्रे डिक्मुला । तिल्दाबिसाम– चु छ्योइरि मुबा ‘खोपोङ’ क्राछिगला ह्वाइखारि जम्मा ८ छिगजुगु चेक्खे मुला । ह्रेङबा ह्वाइखा– ‘डा. प्रदीपमान सिंह’ क्राछिगला ह्वाइखारि ३७ छिगजुगु मुला । चुल्ला भावपक्ष; कुल्हुइ– ह्रेङबा मुला । ह्वाइखाजुगु प्रायः– हस्पिटल, डाक्टर, नर्स थेन चेकाइला विषयजुगुरिन केन्द्रित मुला । ङ्हान्बा ग्योइला ह्वाइखा डोबा डोखेनजुगुदा लागिरि चु छ्योइ सेम निसेला मुला । साइ ९९ रुपियाँचेक्खे मुला । डोबारि सेम ताबा व्यक्तिजुगुसे चुत्ता म्हाइसि म्हाइसि डोबारि गिक्खे जाजाबा सुझावला प्रेप्रेरि ङाला ब्रिगुदा चुरिन थेन लाला । ङ्हान्बा ग्योइला ग्योइकाइला भण्डाररि ईश्वर थोकरला छार स्यान छ्योइजुगु काप्सेला मुला बिबा अपेक्षाला प्रेप्रेरि थोकरदा थुजेछे ।

नेपालीग्याम तामाङरि दोःबा : याङ्जी थोकर