केवाला तिलाइ सम्बन्धजुगु थेह्राङ्बा ताला, थरि दुरिसे फेना जेक्खे आला, दुइ थेन परिस्थिति अनुकूल आतामा संवाद म्हाला । ह्रापह्रुप थेनचिला । तासाइ थे सम्बन्धजुगुसे तिङरि नुप्बा (गहिरो) छाप ख्लाबा ताला, थे थुम्देदोना (अन्तिमसम्म) म्लेबारि आखाम ।
भारतीय म्हियाङ्बाङपाः (मानवअधिकारवादी) नेत थेन वामपन्थी ह्वाइब्रिखेन, दिल्ली विश्वविद्यालयला ङ्हाच्छाला प्राध्यापक ५७ दिङ्ला जीएन साईबाबाला दुइ आछ्योचिमान डोङ्बासे ङादा चुनोन छोर्ना (अनुभूत) लामुला । हैदराबाद दिम मुबा साईबाबादा नक्सालवादीला पालेरि भारतीय प्रशासनसे च्युइ दिङ ह्रेङ्बा कठोर जेलकेवा नाबारि बाध्य ताना लाजि । ओम, उपचारला ताङरि ह्रो (उहाँ) हैदरावादला निम्स अस्पतालरि क्योलोलो डोङ्जि । केमान ल्हुइ असक्ततासे रिल्बा साईबाबादा लिच्छाला रेम मिर्गौला, पित्तथैली थेन तिङ सम्बन्धी गम्भीर नोइ (रोग) मुबा । जेलरि मुबा ज्याबा उपचार आयाङ्बा कारण छेआछ्योचिमान (अल्पायुमै) ह्रो डोङ्जि । साईबाबा सन् २०१४ रि नक्सलवादी पालेरि चुङ्बा मुबा, तासाइ सरकारसे न्यायालयरि पाले प्रमाणित लाबारि आखाम्नि ।
क्रान्तिकारी जीएन साईबाबा
जेलग्याम ख्लामाहेन्से साईबाबासे ‘आमा डोङ्बा ङ्हाच्छा ङादा आमादा लिच्छाला रेम ह्रुप ताबा सेम मुबा तासाइ ह्रुप ताबारि काजि । ङा केमान खजा (अशक्त) ताबासे आमासे ङादा आउदिन चेगाइ लास्ह्युमुबा ।’ आमादा ह्रुप ताआम्याङ्बा स्हुदा ह्रोसे ह्राङ्ला ह्वाइखारि चुह्राङ लासि अभिव्यक्त लास्ह्युजि ।
खाइमा एसे ङादा ह्रुप ताबारि खाजि
ङाइ काँचला झ्यालग्याम
एला लि च्याबारि आखाम्नि
चोदे एसे ङाला खजा ल्हुइदा ज्याना लासि च्याबा हिन्साम
ङा छोन्बोन मुला बिसि पक्कान गोसेला
ङाला लागि आक्रागो आमा !
साईबाबादा चुह्राङ्बा परिस्थितिरि दोना लाबारि भारतीय सत्ता जिम्मेवार मुला । चु प्रणालीसे बलात्कारी, हत्यारा थेन भ्रष्टाचारीदा जेलग्याम तेला ओम न्यायला पक्षरि काइ थिबाजुगुदा यातनाला सिकार स्होला ।
साईबाबा सन् २००३ हेन्से दिल्ली विश्वविद्यालयला रामलाला आनन्द कलेजरि अंग्रेजीला प्राध्यापकला लिरि आबद्ध मुस्ह्युमुबा । सन् २०१४ रि माओवादीला पालेरि प्रहरीसे चुङ्माहेन्से कलेजसे ह्रोदा निलम्बन लासि तेपिन्जि ।
याखारगि दुइला ङाला घनिष्ट ह्रो (मित्र) साईबाबातेन ह्रापह्रुप दुइला ताङरि बन्द ताजि ओम दुइ दुइरि ताचिबा संवादए नोन निरन्तर ताबारि आयाङ्नि । तासाइ, केवारि स्याप्बा कादेम्हि कादेन थारेङ तासाइ नोन म्लेबारि आखाम्बा चिम । थेतासि भौगोलिक लिरि थारेङ तामा नोन ङानि गुङ्ला आत्मियता सातान छोन्बोन चिजि ।
विचार, दर्शन थेन मानवताफिरि ह्रोला अटल विश्वाससे ङादा जेक्खे आहिन, तोङ्जाछादा प्रेरित लाचिबा मुबा ओम लिउ रेजुगुरि नोन लाखौं म्हिजुगुदा प्रेरित लाचिसेला मुला । देन्बारि साईबाबाला व्यक्तित्व सामान्य आरेमुबा । ह्रोतेन ताबा काठुइला ताङरि ल्हानान छार ताम लोपचिबा तामुबा ङाइ ।
ह्रोतेन उच्च स्तरला वैचारिक स्पष्टता मुबा । ल्हुइला कठिनाइला गुङरि दिल्ली विश्वविद्यालयदोना दोबारि ह्रोसे लास्ह्युबा संघर्ष म्लेआखाम्बा मुला । साईबाबाला डोङ्बाला छ्याम भारतरि बौद्धिकताला याखारगि युग जिन्बा मुला । भारतरि सत्तासीन दक्षिणपन्थी हिन्दुवादीजुगुला कारण डा. एम एम कलबुर्गी, नरेन्द्र दाभोलकर, गोविन्द पानसारे थेन स्योमि गौरी लंकेश ह्राङ्बा बौद्धिकजुगुदा सेजिन्बा (हत्या भइसकेको) मुला । स्यान्दो ल्हानान जेलरि मुला ।
नेपालरि जनयुद्ध ल्हेसिकेन निमा थेला बाछिटा छिमेकी ह्युल भारतरि नोन परतिबारि दोजि । थेरि नेपालला पोबारि समर्थन लाबाजुगुरि दुल्बा चुजि । खास लासि, श्रमिकजुगुदा संगठित लाबा, माओवादी विचारधारातेन ङामरि चिसि ह्युल्बाला काइ रेन्बाजुगुदा भारतला निगरानीतन्त्रसे जाकि ल्हाना निगरानी लाबारि चुजि । अखिल भारतीय नेपाली एकता समाज ह्राङ्बा गेन्दुनजुगु भारतरि प्रतिबन्धित ताजि ।
विशेष लासि ब्रिखेन थेन स्योमिफिरि सुताइ आक्रमण थेन दुल्बाला खतरा काप्सि ल्हेसिकेन निचिमुबा । स्योमि कृष्ण सेन ‘इच्छुक’ला हत्या लामुबा । सेनला हत्यालिच्छा राम कार्की, सुरेश आले मगर थेन ङा चिसि नेपालरि ताचिबा म्हियाङ्बाङ्पाः (मानवअधिकार)ला हनन लिब्रो क्योङ ङोन्छाङ ग्रा दोना लाबारि ओम अन्तर्राष्ट्रिय स्तररि थेफिरि रेचिबा काइजुगुदा पोप्बारि दिल्ली निबा योजना स्होजि । साईबाबा थे दुइरि दिल्लीरिन सक्रिय मुस्ह्युमुबा ।
दिल्ली दोसि ङान्छे स्योमि आनन्दस्वरुप वर्मा, सामाजिक थेन म्हियाङ्बाङ्पाः नेता गौतम नवलखा, प्रध्यापक साईबाबाला छ्याम २० जना स्थापित बौद्धिक, ब्रिखेन, स्योमिदा स्याप्बाकेन मुबा कि तिक्खुरि तिरेकुनु भारतीय प्रहरीसे ङान्दा चुङ्जि ।
चुङ्बारि राम कार्की, ह्वाइखाब्रिखेन निभा शाह, एकता समाजला मोती रिजाल थेन ङा मुबा । ङान्दा तिरे हिरासतरि थान्सि न्हाङ्गारदाङ्से नेपाल सुपुर्दगी लाजि । थेलिच्छा नेपालला पोबाला आन्दोलनसे ल्हानान ग्रेन घर्षण गुङरि ह्राङ्ला ल्हाम तय लाजिन्बा मुबा । ङानि थेनोन लयरि कोल्जि ओम थेलिच्छा साईबाबातेन ह्रापह्रुपरि विराम ल्हागतिजि ।
देन्बारि केवासे खाइमागि अनपेक्षित कोलाजजुगु स्होबाचिम । विचार थेन अनुभवजुगु अदृष्य तासाइ कोङ्बा कासे खिसेला मुला । थेह्राङ्बान गिक्खे दुइ ङाला ल्हुइरि नोन खाजि, खाइमा ङाइ जीएन साईबाबादा ह्रुप ताबा मुबा । ह्रोला केवा संघर्ष थेन विद्रोही चेतनासे सातान ङादा आकर्षित लाचिबा तामुबा । ह्रोदा ह्रुप तामा ह्युल्बाला पक्षरि अविचलित लिरि तिल्दा ल्हागतितोला बिसि झान नोन ऊर्जा याङ्मुबा ।
दिल्लीरि साईबाबातेन छ्यामला घनिष्ठता थेन ङाम कादेदोना मुबा बिसाम ह्रोला दिमदा ङाइ खाइमाइ स्यान्दोला ह्राङ आछोर्नि । ह्रोला डेरारि दोबातेन ङाइ आत्मियता, वैचारिकता थेन स्नेह ग्लागिरिन याङ्मुबा । वैचारिक लिरि ह्रो कादे कठोर मुस्ह्युमुबा व्यवहाररि ह्रो ओतेन सरल थेन विनम्र मुस्ह्युमुबा ।
साईबाबारि ङाइ कृष्ण सेन ‘इच्छुक’ला झझल्को याङ्मुबा । नेपालला महान स्योमि, ह्वाइब्रिखेन थेन विद्रोही चिन्तक इच्छुकसे ह्राङ्ला ब्रिबाग्याम दुल्बाला प्रतिवाद लाबान ह्युल्बाला काइदा मुखरित लास्ह्युबा मुबा । ह्रो दुल्बा थेन उत्पीडनला लिब्रो निरंकुश पंचायती डिछ्याहेन्सेन रापस्ह्युबा मुबा ।
ओस्बान साईबाबा नोन भारतीय सत्तासे आदिवासी थुमजुगुरि काप्बा (लादेको) दुल्बा थेन हत्याकाण्ड लिब्रो रापस्ह्युबा मुबा । राज्यसत्ताला दुल्बा लिब्रो ङ्हिसेन कलमदा ह्राङ्ला सशक्त हतियार स्होस्ह्युबा मुबा ।
इच्छुकला केवा थेन संघर्षसे ह्राङ्बान, साईबाबाला केवासे नोन ङादा सातान प्रेरित लाचिजि । ह्रो ङ्हीरिन च्योच्यो वैचारिक स्तर मुबा । थेतासि इच्छुकला हत्याला तामसोरसे ङादा कादे स्तब्ध स्होजि, ठ्याक्कान ओतेन साईबाबाला अस्वाभाजिक डोङ्बाला तामसोरसे ङादा स्तब्ध स्होपिन्जि ।
ह्युल्बाला पक्षरि काइ थिसि चिबा जनपक्षीयताला वाला लालटिनदा भारतीय सत्तासे सातानला लागि सेपिन्जि । साईबाबा लो (दक्षिण) एसियाला पोबा थेन न्यायला आन्दोलनला याखारगि सशक्त बिम्ब मुबा । सत्तासे साईबाबाला केवाला नाङ्सालदा सेसाइ नोन ह्रोला वैचारिकताला ब्लुग्याम भारतला छ्याम लो एसियाला लाखौं साईबाबा फुइसेला निश्चित मुला ।
थेतासि ङा ह्राङ्ला ल्हाम थेन संघर्षरि ह्रोनिला वैचारिक दृढतादा डान्चिबा सेम लाला ।
नेपालला पोबाला आन्दोलनदा ह्रो (सहयोग) लाबा थेन जाम्बुलिङनाङला उत्पीडितजुगुला काइ मुखरित लाबा कादे छोन्बो काइजुगु दाते नोन भारतीय जेलरि च्युप थान्बा मुला । साईबाबादा डान्बा ताङरि ङाइ थे मुतेबा न्यायला पक्षरि रापस्ह्युबा अग्रजजुगु, ह्रो (साथी)जुगुदा ऐक्यबद्धताला छ्याम डाम्बा मुला ।
‘ङादा आशा मुला– ह्राङ्नि खालाइदा ङाफिरि दया खासेला आरे । ङादा दयाला खाँचो आरे, ङादाम ऐक्यबद्धता तोबा मुला ।’ बिबा साईबाबाला पाङ्बादा डान्बान ङाइ ह्राङ्निफिरि नेपालग्याम ऐक्यबद्धता पिन्ना । ह्राङ्निला दङुालरि ङानि मुतेबा छ्याम मुला ।
दोप कालरात्री नुप्सेला मुला ओम ह्यालरि ह्राङ्नि–ङानितेन, दोसि ह्युल्बाला काइ थोसि ग्लागिरिन तासेला मुला ।
लिच्छारि ङाइ साईबाबाला दिमम्हेदा नोबा डेनला छ्याम दुङाल व्यक्त लाबान, साईबाबाफिरि हार्दिक श्रद्धान्जली थेन लाल सलाम फुल्ला ।
छिगला अर्थ : लो– दक्षिण,
दोःबा : यकिना अगाध
